Սթրեսը կոփո՞ւմ է մարդուն

Աշնան և գարնան ժամանակաընթացքում մարդկանց մոտ սրվում են խրոնիկ հիվանդությունները: Ամբողջ աշխարհում եղանակի

փոփոխությունները, մթնոլորտային ճնշման տատանումները իրենց բացասական ազդեցությունն են թողնում շատ հիվանդությունների,
հատկապես սրտանոթային հիվանդությունով տառապող մարդկանց օրգանիզմի վրա: Սրտային հիվանդություններին նպաստում են նաև սթրեսները, որից, վերջին տարիներին, մեր հասարակությունը «աչք չի փակում»:
Ինչպես հավաստում է Եվրոպական տարածաշրջանային ակադեմիայի դեկան, սրտաբան Արմեն Աստվածատրյանը, սրտանոթային հիվանդությունները երիտասարդացել են ամբողջ աշխարհում: Հայաստանում . եթե առաջ 40-45 տարեկանները շատ
երիտասարդ էին համարվում այդ հիվանդության համար, այժմ արդեն սրտային հիվանդությամբ տառապում են 23-25 տարեկանները:
Պատճառները շատ են: Ըստ սրտաբանի, սրտանոթային հիվանդության առաջին և ամենատարածված վտանգի գործոնը ծխամոլությունն է,
երկրորդը` հիպերտոնիկ հիվանդության տարածումը, երրորդ` հիպոդինամիան (քիչ շարժվելը, ոչ ակտիվ կյանքը): Այնուհետև` շաքարային դիաբեթը, ինչը մեր սխալ ապրելակերպի, ոչ ճիշտ սննդակարգի, նստակյաց կյանքի հետևանք է: Սակայն, գերիշխողը դարձյալ մնում է սթրեսը, ինչը Ա. Աստվածատրյանի խորհին համոզմամբ, ֆինանսական ճգնաժամի հետևանք է: Վերջինիս հաղորդմամբ, ուրախալի է այն փաստը, որ վերջին տասը տարիների ընթացքում սրտանոթային հիվանդությամբ մահացությունների բավականին զգալի նվազում է նկատվում(մոտավորապես 6 տոկոսով): Գլուխ են բարձրացրել չարորակ հիվանդությունները: Նկատվում է շաքարային դիաբեթի մոտավորապես 3 տոկս աճ:
Մեր օրերում առանց սթրեսների հնարավր չէ ապրել: Ավելին, պարոն Աստվածատրյանը նույնիսկ համոզված է, որ սթրեսը շատ կարևոր գործոն է մարդու զարգացման համար. «Մարդ պետք է անպայման անցնի այդ սթրեսների միջով, և որքան հաճախ է նա ենթարկվում սթրեսների, այնքան հաճախ է կամքի ուժ , պայքարելու վճռականություն գտնում: Սթրեսը կոփում է մարդուն: Նման պարագայում փոխվում է մարդու ինքնագնահատականը, փոխվում է վերաբերմունքը շրջապատի նկատմամբ: Կարճ ասած` բախվելով սթրեսներին, նա դասեր է քաղում: Եթե անձնավորությունը փխրուն է կամ թույլ, ապա, միանգամից «կոտրվում է», կարող է նույնիսկ կործանման գնալ:
Մարդ պետք է առաջին հերթին իրենով զբաղվի, ցանկացած ծանր իրավիճակում ինքնատիրապետի իր ներքին աշխարհը»,-մեկնաբանեց սրտաբանը:Հոգեբան Կարինե Նալչաջյանը, նույնպես այն կարծիքին է, որ առանց սթրեսների կյանքը հնարավոր չէ: «Եթե ապրում ենք, ուրեմն ենթարկվում ենք սթրեսների: Մեր օրգանիզմը ունի ներքին հնարավորություններ` պայքարելու սթրեսների դեմ, սակայն ինչ որ չափով, ինչ որ աստիճանի: Եթե շատ հաճախ և ուժեղ սթրեսորների ազդեցության տակ գտնվենք, մեր հոգեբանական ինքնապաշտպանությունը կթուլանա»,-ասաց նա:
Փորձառու հոգեբանի կարծիքով, ցանկացած անցում, մարդու կյանքում առաջ է բերում որոշակի լարվածություն: Դա նաև վերաբերվում է
եղանակային անցումներին: Ամենադժվար անցումները ձմեռնամուտի անցումն է, որովհետև կրճատվում է ցերեկվա տևողությունը, շուտ է մթնում, եղանակը դառնում է մռայլ, ամպամած: «Դա բավարար չափով ազդում է մեր տրամադրության վրա: Թեթևակի դեպրեսիաներ մենք բոլորս ունենում ենք` սկսած տրամադրության անկումից, որի պատճառները մենք կարծես թե չենք էլ զգում: Շատ հաճախ դժգոհում ենք վատ եղանակից, բայց այդ երևույթները ավելի ուժեղ արտահայտվում են այն մարդկանց մոտ, ովքեր ունեն խրոնիկ հիվանդություններ, որոնք զգացնել են տալիս: Եթե մեր հիվանդությունները սկսում են զգացնել տալ, բնականաբար դա հիվանդության վրա ազդում է: Բայց ասել, որ եղանակի փոփոխությունը ուժեղ սթրեսոր է, ճիշտ չի լինի: Մենք դիմանում ենք շատ ավելի ուժեղ սթրեսների: Կան բազմաթիվ այլ սթրեսներ, որոնք մարդը շատ ավելի ծանր է տանում: Ես համամիտ եմ, որ ֆինանսատնտեսական ճգնաժամը լուրջ սթրեսոր է մարդկանց համար, մարդ չի կարող իրեն երջանիկ զգալ, եթե գրպանը դատարկ է, և չգիտի ինչպես է ապահովելու ընտանիքի նվազագույն պահանջները: Մարդն ուզում է արժանապատիվ ապրել, ուզում է բարեկեցիկ, գոնե հոգսերից ազատ ապրել: Տնտեսական խնդիրները,
բարեկեցության պակասը արդեն շատ լուրջ սթրեսոր է»: Հոգեբանական տեսանկյունից Կ. Նալչաջյանը գտնում է, որ գործազրկությանը բախվող անձինք, որոնք չունեն հնարավորություն ինքնադրսևորվելու, սթրեսներից հեռու մնալու միակ ելքը փախուստի մեջ են տեսնում: Այսինքն` մարդը չկարողանալով հոգալ իր կարիքները , չկարողանալով աշխատել և արժանիորեն վարձատրվել,
բռնում է արտագաղթի ճանապարհը: Վերջինիս կարծիքով, լուրջ սթրեսոր է հանդիսանում նաև արդարության պակասը: «Մարդիկ ինչքան շատ մտածեն, որ աշխարհն արդար է, այդպիսի համոզմունք կունենան, աշխարհն այդքան արդար կդառնա: Իսկ եթե ճնշող մեծամասնությունը մտածի, թե չկա արդարություն այս աշարհում, մենք ինքնաբերաբար թույլ կտանք մեզ անարդար լինելու, կդառնանք անազնիվ: Մենք պարզապես կմտածենք` մնացածն արդա՞ր են, որ ես արդար լինեմ: Կա նաև հոգեբանական մի այսպիսի օրինաչափություն, որը կոչվում է ձեռք բերովի անօգնականություն: Եթե ես մտածում եմ, ահա եկավ աշունը` ես ինձ վատ եմ զգալու, կամ ենթարկվելու եմ սթրեսի, այդպես էլ լինում է: Այսինքն` եթե դու քո մեջ չես տեսնում դիմագրավելու ռեսուրսներ, եթե դու համոզում ես քեզ թե` չէ ես չեմ կարողանում, ես ի վիճակի չեմ և այլն, ամենայն հավանականությամբ, դու չես կարողանա և ի վիճակի չես լինի: Այնպես որ, եկեք մտածենք, որ սեզոնային սթրեսները թեթև մի բան են, ինչը մենք շատ հեշտությամբ կարող ենք հաղթահարել»:

Հասմիկ ՄՈՎՍԻՍՅԱՆ

Հեղինակի նյութեր

• Կանայք, մի՛ ծխեք
• «Թերլեմեզյանը» թլպատում են
• Այն, ինչը բացակայում է «Զինուժի» եթերում
• Սոցիալիզմի հետքը արևելաեվրոպական երկրների վրա
• Հայաստանը պետք է կողմնորոշվի` որտե՞ղ դնել շեշտադրումը
• Մերոնց «չիները կընկնեն»
• Վարդան Օսկանյանի նոր արկածախնդրությունը
• Մոտ 550 կմ էր պետք կտրել-անցնել, որ հայտնվեինք Երևանից 50 կմ հեռավորության վրա
• Հայաստանյան էշ պատրաստող սեռական փոքրամասնությունները ցնծության մեջ են
• Արդյո՞ք Սարի թաղին ավտոբուս կավելացվի
• Եթե բժիշկներն ընդունվեին աշխատանքի որպես փականագործ, զոդող կամ թիկնապահ
• Իսկ ո՞վ է ասում, որ Ծառուկյանին սիրում են
• ՀՀԿ-ում «նոր չինովնիկական» արժեհամակարգ
• Հայ-ռուսական ինտեգրացիան՝ ապազգային գլոբալիզացիայի հակակշիռ
• Պետությո՞ւն, թե՞ ՓԲԸ
• Ճեպազրույցներ սիրիահայությանն առնչվող խնդիրների շուրջ
• «Հայ մեծահարուստները, կուտակելով հսկայական ունեցվածք, պետք է նաև սոցիալական պատասխանատվություն ունենան իրենց ազգի նկատմամբ»
• Վիրտուալ կյանք և շփում. խոսքի ձևավորում և աղավաղում
• Շարժումը մարեց, պառակտվեց և վերածվեց շարքային «քաղաքական ակումբի»
• «Ես որ տոմս չունենամ, իմ խոսելուց չե՞ք ասի` էս մարդը կա՛մ հանրապետական է, կա՛մ դաշնակ, կա՛մ էլ արմատական ղարաբաղցի…»

Մեկնաբանություններ